Ísland aðstoðar Búlgaríu við að þróa löggjöf um jarðhita

Laust eru til umsóknar starf sérfræðings á sviði loftslagsmála í teymi loftgæða og losunarheimilda. Teymið ber meðal annars ábyrgð á utanumhaldi með framkvæmd viðskiptakerfis Evrópusambandsins með losunarheimildir fyrir Ísland, ETS.

Yfir 500 þátttakendur tóku þátt í Loftslagsdeginum þann 1. október 2025. Yfirskrift dagsins, „Framtíð í jafnvægi – Hvernig finnum við jafnvægi milli náttúru og aðgerða?“, var leiðarljós allra erinda og umræðna. Viðburðurinn fór fram í Hörpu og í streymi og var vel sóttur af fjölbreyttum hópi fulltrúa úr röðum almennings, stjórnvalda, vísindafólks, atvinnulífs og nemenda. Færri komust að en vildu í Hörpu. Metnaðarfull markmið skila okkur lengra Gestur Pétursson, forstjóri Umhverfis- og orkustofnunar, opnaði Loftslagsdaginn með ávarpi þar sem hann líkti baráttunni við loftslagsvána við ferðalag á ókannað landsvæði. Í ávarpinu lagði hann áherslu á að metnaðarfull markmið séu lykillinn að árangri. „Metnaðarfull markmið skila okkur lengra en þegar markmiðin byggjast einungis á lágmarkskröfum til okkar sjálfra“ sagði Gestur. Hann benti á að Ísland hafi þegar stigið mikilvæg skref, meðal annars með markmiðinu um kolefnishlutleysi árið 2040, og undirstrikaði að verkefnið krefjist samstöðu stjórnvalda, atvinnulífs, vísindasamfélags og almennings. „Með metnaði, jákvæðu hugarfari og sameiginlegri ábyrgð munum við ná langt“ sagði Gestur að lokum. Gestur Pétursson, forstjóri Umhverfis- og orkustofnunar, flutti opnunarávarp. Góðar og slæmar fréttir úr losunarbókhaldi Birgir Urbancic Ásgeirsson, sérfræðingur í teymi losunarbókhalds, flutti erindi um nýjustu gögn og stöðu losunar gróðurhúsalofttegunda á Íslandi. Hann fór yfir helstu flokka losunar og greindi þróun undanfarinna ára. Birgir lagði áherslu á nokkrar góðar fréttir í erindi sínu: Sexföldun á bindingu kolefnis í skóglendi síðan um síðustu aldamót 30% samdráttur í losun frá urðun úrgangs á síðustu 20 árum Yfir 90% samdráttur í innflutningi á kæliefnum sem eru sterkar gróðurhúsalofttegundir á síðustu 6 árum 40% samdráttur í olíunotkun fiskiskipa frá aldamótum Birgir fjallaði einnig um áskoranir fram undan: Endurheimt votlendis gengur hægt Enn of mikil olíunotkun, þar með talið í bílum Losun frá landbúnaði og iðnaði hefur lítið breyst Kynningin byggði á nýjum bráðabirgðatölum um sögulega losun gróðurhúsalofttegunda á Íslandi sem komu út nýlega ásamt framreikningum um losun byggðir á forgangsaðgerðum ríkisstjórnarinnar í loftslagsmálum sem voru kynntar í september 2025.   Birgir Urbancic Ásgeirsson fjallaði um losunarbókhald Íslands á mannamáli. Spáð í orkuspilin Losun gróðurhúsalofttegunda frá fiskiskipum gætið minnkað um 49% árið 2030 frá 2005. Aflaverðmætið hefur aukist um 95% frá árinu 2005. Þannig hefur skilvirkni aukist og fiskiskipin skapa meira verðmæti fyrir hverja losunareiningu. Þetta kom fram í erindi Jóns Ásgeirs Haukdal Þorvaldssonar, teymisstjóra í teymi orkuskipta og orkunýtni um stöðu orkumála á Íslandi. Jón Ásgeir Haukdal Þorvaldsson rýndi í orkutölurnar. Jón Ásgeir spáði fyrir um hvernig nýjar forgangsaðgerðir ríkisstjórnarinnar í loftslagsmálum munu hafa áhrif á losun gróðurhúsalofttegunda í flokknum „samfélagslosun“: 38% samdráttur í losun frá jarðefnaeldsneyti (8% frá vegasamgöngum, 49% frá fiskiskipum og 71% vegna annars bruna) 4% samdráttur í losun frá landbúnaði 24% samdráttur í losun frá F-gösum og jarðvarmavirkjunum 49% samdráttur frá úrgangi Samanlagt yrði 28% samdráttur frá samfélagslosun en Ísland er með markmið um  41% samdrátt árið 2030 gagnvart Parísarsamningnum. Sigurður Ingi Friðleifsson, sviðsstjóri á sviði orkuskipta og hringrásarhagkerfis, fjallaði um orkuskipti. Hann bar meðal annars saman stöðu orkuskipta í vegasamgöngum og á hafi. Lokaorð Sigurðar voru: „Á þessum 8 mínútum spöruðu rafbílar innflutning á um 750 lítrum af erlendri olíu, sem gerir 1.700 kg minni losun CO₂ - eru orkuskiptin ekki bara rugl?“ Hringrás lífsgæða og hamingju Nicole Keller, teymisstjóri í teymi losunarbókhalds, biðlaði til stjórnenda á vinnustöðum að nýta öll tækifæri til að skapa vinnuumhverfi þar sem starfsfólki líður vel, það væri loftslagsmálum í hag. Vellíðan leiðir til betri ákvarðana sem leiða aftur til meiri vellíðan og betri lífsgæða. „Ástand taugakerfisins mótar hvort við erum þröngsýn og hrædd við breytingar eða getum hugsað stórt, sótt fram, og tekið góðar ákvarðanir“ sagði Nicole. Þorbjörg Sandra Bakke, teymisstjóri í teymi hringrásarhagkerfis, fjallaði um hvernig hringrásarhagkerfið getur beinlínis aukið hamingju. Til dæmis getur einföld aðgerð eins og að fá lánað hjá nágrönnum aukið vellíðan og eflt tengsl. Hvað eru lífsgæði? spurði Nicole Keller. Jörðin sem ég ann Fjórar kynslóðir sameinuðust í söng á Loftslagsdaginn. Kór náttúruverndarsamtakanna Aldin, kór FÍH, Ljóti kórinn og kór Mýrarhúsaskóla fluttu „Jörðin sem ég ann“ eftir Magnús Þór Sigmundsson. Magnús var viðstaddur í salnum. Atriðið hlaut mikið lof og standandi lófaklapp. Atriðið var skipulagt af Aldin en kórstjórar voru Nanna Hlíf Ingvadóttir og Una Stefánsdóttir.

Gjaldskrár Umhverfis- og orkustofnunar nr. 1033/2025 og fyrir norræna umhverfismerkið Svaninn nr. 1032/2025 hafa verið auglýstar í Stjórnartíðindum og taka þegar gildi. Gjaldskrárnar eru staðfestar af Umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra og byggja á gjaldheimildum sem koma fram í þeim lögum sem stofnunin starfar eftir. Gjaldskrá fyrir norræna umhverfismerkið Svaninn tekur jafnframt mið af gjaldskrám Norðurlandanna. Markmið gjaldskráa Umhverfis- og orkustofnunar er að tryggja gagnsæi og jafnræði í gjaldtöku og endurspegla raunkostnað við veitta þjónustu. Gjöldin taka mið af vinnuframlagi við afgreiðslu mála og veitingu leyfa og annarrar þjónustu. Með því móti skapast hvati til aukinnar skilvirkni og bættrar þjónustu. Gjaldskrárnar eru aðgengilegar á vef stofnunarinnar ásamt leiðbeinandi viðmiðum um fjölda vinnustunda fyrir tiltekin þjónustuverkefni.

Umhverfi í Evrópu stendur frammi fyrir miklum áskorunum. Náttúran heldur áfram að hnigna og loftslagsbreytingar versna hratt. Þetta kemur fram í nýrri skýrslu Umhverfisstofnunar Evrópu, Europe’s Environment, sem birtist í gær. Þessi þróun hefur áhrif á lífsgæði, öryggi og efnahag í álfunni. Ísland sker sig þó úr á ýmsum sviðum, sérstaklega þegar kemur að framleiðslu sjálfbærrar orku. Skýrslan varar við því að hnignun umhverfis og loftslagsbreytingar dragi úr samkeppnishæfni Evrópu. Aukin verndun náttúru, minni mengun og aðlögun að loftslagsbreytingum geti hins vegar styrkt samfélög, til dæmis þegar kemur að matvælaöryggi, vatni og flóðavörnum. Ólíklegt þykir að Evrópa nái markmiðum sínum um líffræðilega fjölbreytni fyrir 2030, þar sem vistkerfi í álfunni versna áfram vegna ósjálfbærrar neyslu og framleiðslu. Vatnsskortur er líka vaxandi vandamál og hefur áhrif á um þriðjung íbúa Evrópu. Í umfjöllum um Ísland er fjallað um jákvæða þætti eins og lítið af mengunarefnum í lofti, vatnsgæði og hátt hlutfall af sjálfbærri orku. Hins vegar er losun gróðurhúsalofttegunda há miðað við höfðatölu og ferðaþjónusta hefur skapað áskoranir á Íslandi. Þrátt fyrir að Evrópa hafi náð árangri í að minnka losun hlýnar hún hraðast í heiminum. Það ógnar heilsu, öryggi, vistkerfum, innviðum og efnahag. Loftslagstengdar hamfarir verða tíðari og meiri og því þarf að aðlaga samfélög og hagkerfi að nýjum aðstæðum. Í skýrslunni er lögð áhersla á að Evrópa þurfi að endurhugsa samband hagkerfis, náttúru og auðlinda. Aðeins með því að endurheimta náttúru verði hægt að tryggja stöðugan efnahag og góð lífsgæði í framtíðinni. Skýrslan Europe’s Environment 2025 byggir á gögnum frá 38 löndum. Hún er sú ítarlegasta sem hefur verið gerð um stöðu umhverfis og loftslags í Evrópu og kemur út á fimm ára fresti. Þetta er sjöunda skýrslan af þessu tagi.