Merki Umhverfis- og orkustofnunar

Íslendingar endurnota 20 kg á ári

Íslendingar eru sólgnir í notaðar vörur en hingað til hefur ekki verið vitað hversu mikið magn er endurnotað á hverju ári. Ný rannsókn sýnir að endurnotkun á Íslandi var 19,93 kg/íbúa árið 2023.

Með sífellt vaxandi umsvifum loppumarkaða, samfélagsmiðla og aukinni umhverfisvitund almennings á Íslandi hefur markaður endurnotkunar náð fótfestu. Endurnotkun stuðlar að ríkara hringrásarhagkerfi á Íslandi. Endurnotkun er umhverfisvænni og yfirleitt hagstæðari kostur en kaup á nýjum vörum.

Umhverfisstofnun gaf út skýrslu í lok árs 2024 með niðurstöðum úr kortlagningu á endurnotkun á Íslandi árið 2023. Þetta er í fyrsta sinn sem endurnotkun hefur verið mæld hér á landi á þessum skala. Skoða skýrsluna.

Hvað er endurnotkun?

Hugtakið endurnotkun er skilgreint í lögum um meðhöndlun úrgangs nr. 55/2003 sem: „hvers kyns aðgerð þar sem vörur eða íhlutir, sem ekki eru úrgangur, eru notuð í sama tilgangi og þau voru ætluð til í upphafi.“

Dæmi um endurnotkun er þegar notaðar vörur eru seldar í netsölu, sölutorgum á samfélagsmiðlum, nytjamörkuðum eða afhentar gefins á milli fólks.

Endurnotkun er hluti af úrgangsforvörnum.

Endurnotkun oftast án milliliða

Við mælingar og útreikninga á endurnotkun var notast við samevrópska aðferðarfræði. Endurnotkun var mæld fyrir vöruflokkana:

  • Húsgögn
  • Vefnaðarvörur
  • Raftæki
  • Byggingarefni
  • Annað

Notast var við gögn frá þekktum gagnalindum í bland við hlutfall milliliðalausrar endurnotkunar. Til að reikna það hlutfall var send út könnun til almennings varðandi endurnotkun á þeirra heimili.

Niðurstöður spurningakönnunarinnar gáfu mynd á hlutfall milliliðalausrar endurnotkunar fyrir hvern vöruflokk. Þetta hlutfall var yfir 60% fyrir alla vöruflokka.

Image

Niðurstöður fyrir hlutfall milliliðalausrar endurnotkunar úr könnun meðal almennings

Föt minna en 3%

Heildarendurnotkun á Íslandi var 19,93 kg/mann árið 2023. Húsgögn voru stærsti hluti af endurnotkun (40%), næst byggingarefni (29%), raf- og rafeindatæki (14%), vefnaðarvara (3%) og annað (14%), miðað við þyngd.

Image

Skipting endurnotkunar niður á vöruflokka

Þegar skoðað var nánar niður á vöruflokka voru föt stærsti hlutinn af endurnotkun af vefnaðarvörum. Stór markaður hefur myndast á Íslandi fyrir endursölu á fötum og einnig fara notuð föt oft gefins. Stærstur hluti endurnotkunar á byggingarefnum var timbur.

Stækkandi markaður

Sú staðreynd að Íslendingar endurnoti um 20 kg/íbúa af vörum á ári sýnir að hér ríkir endurnotkunarmenning. Stærstur hluti endurnotkunar fer fram í gegn um milliliðalausa farvegi án endurgjalds. Endurnotkun heldur vörum lengur inni í hringrásarhagkerfinu.

Við gagnasöfnun kom í ljós að velta loppumarkaða hefur farið stigvaxandi á undanförnum árum.

Miðað við þessa stigmögnun má ætla að endurnotkunarmarkaðurinn á Íslandi muni einungis styrkjast í náinni framtíð.

Fleiri fréttir

Skoða
11. desember 2025
Samráðsfundur og skipun nefndar um endurskoðun fastra matsbreytna
Umhverfis- og orkustofnun og Raforkueftirlitið hafa skipað í nefnd um endurskoðun fastra matsbreytna sem eru notaðar við útreikning á arðsemi flutningsfyrirtækis og dreifiveitna. Endurskoðunin er liður í lögbundnu hlutverki stofnunarinnar og miðar að því að tryggja að arðsemi þessarar starfsemi endurspegli raunverulegan fjármagnskostnað. Nefndin er skipuð eftirtöldum aðilum: Arna G. Tryggvadóttir, sviðsstjóri endurskoðunar hjá PwC. Dr. Hersir Sigurgeirsson, prófessor við Háskóla Íslands. Margit Johanne Robertet, forstöðumaður framtakssjóða Kviku eignastýringar.  Perla Ösp Ásgeirsdóttir, framkvæmdastjóri Eflingar. Samráðsfundur og gagnaskil  Við endurskoðun fastra matsbreytna skal haft samráð við helstu hagsmunaaðila á raforkumarkaði, þar á meðal framleiðendur, neytendur, stórnotendur, dreifiveitur og Landsnet. Samráðsfundur verður haldinn 15. janúar, þar sem hagsmunaaðilum gefst kostur á að koma sjónarmiðum sínum á framfæri. Einnig er hægt að senda nefndinni erindi fyrir fundinn á netfangið raforkueftirlit@uos.is. Gögnum og greiningum er hægt að skila til 31. janúar 2026. Bent er á að hlutverk nefndarinnar er afmarkað við endurskoðun fastra matsbreytna og ekki verður fjallað um önnur málefni. Næstu skref Að loknu samráði mun nefndin hefja vinnu við að meta hvort forsendur séu til staðar fyrir endurskoðun fastra matsbreytna, á grundvelli þeirra sjónarmiða og gagna sem berast frá hagsmunaaðilum. Frá vinstri: Margit Johanne Robertet, Hersir Sigurgeirsson, Perla Ösp Ásgeirsdóttir og Arna G. Tryggvadóttir. Lagastoð Samkvæmt 2. tölul. 3. mgr. 12. gr. og 17. gr. raforkulaga, nr. 65/2003, skal arðsemi flutningsfyrirtækisins og dreifiveitna af flutnings- og dreifistarfsemi vera sem næst vegnum fjármagnskostnaði, að teknu tilliti til skatta og að frátöldum verðlagsbreytingum. Í ákvæðinu er með nánari hætti fjallað um með hvaða hætti slík arðsemi skuli fundin út. Þá segir einnig að arðsemin skuli ákvörðuð að fengnu mati sérfróðra aðila.  Í reglugerð nr. 192/2016, frá 1. mars 2016, er með nánari hætti fjallað um það hvernig reikna skuli út veginn fjármagnskostnað sem vísað er til í raforkulögum. Jafnframt segir í reglugerðinni að Orkustofnun, nú Umhverfis- og orkustofnun, geti að fengnu áliti sérfróðra aðila og að höfðu samráði við hagsmunaaðila, sbr. 3. mgr. 12. gr. og 3. mgr. 17. gr. raforkulaga, lagt fram tillögu til ráðherra um endurskoðun fastra matsbreytna samkvæmt reglugerðinni ef stofnunin telur tilefni til þess, svosem. vegna sérstakra aðstæðna á markaði.  Sérfróðir aðilar skv. 1. mgr. eru tilnefndir af Umhverfis- og orkustofnun og skulu þeir hafa sérfræðiþekkingu á sviði fjármála og fjármagnskostnaðar. Við mat hinna sérfróðu aðila ber þeim að hafa samráð við framleiðendur raforku, neytendur, stórnotendur, dreifiveitur og Landsnet.  
11. desember 2025
Auglýsing: Styrkir til nýsköpunarlausna frá iðnaði sem fellur undir ETS kerfið
Loftslags- og orkusjóður auglýsir styrki til nýsköpunar og tækniþróunar sem stuðla að samdrætti í losun gróðurhúsalofttegunda frá staðbundnum iðnaði sem fellur undir ETS-kerfið. Í heild eru 400 milljónir króna til úthlutunar  en styrkupphæð fyrir hvert verkefni getur numið allt að 200 milljónum króna að hámarki til allt að þriggja ára. Umsóknarfrestur er til 5. febrúar 2026 kl. 15:00. Sótt er um í gegnum rafrænt umsóknarkerfi Rannís. Sækja um styrk Styrkhæfi verkefna og áherslur Styrkhæfar eru umsóknir um þróun á hvers kyns tækni sem dregur úr losun gróðurhúsalofttegunda frá staðbundnum iðnaði sem fellur undir ETS-kerfið. Áhersla verður lögð á verkefni sem skila samdrætti í losun gróðurhúsalofttegunda í samræmi við aðgerðaáætlun ríkisstjórnarinnar í loftslagsmálum. Einnig verður litið til eftirfarandi þátta: að verkefnið hagnýti grunnþekkingu sem þegar er til staðar, að verkefnið beinist að aðilum sem hafa talsverða möguleika á að draga úr losun, að verkefnið hafi möguleika á að nýtast sem víðast í samfélaginu og hafi áhrif út fyrir einstaka fyrirtæki, félagasamtök og/eða stofnun. Krafa er gerð um tvo samstarfsaðila að lágmarki og skal að minnsta kosti eitt þeirra vera fyrirtæki. Horft verður til þess að forgangsraða verkefnum sem skila mestum samdrætti í losun gróðurhúsalofttegunda (koldíoxíð-ígilda) á hverja styrkkrónu. Fyrirspurnir Almennum spurningum varðandi kallið og umsóknir sem eru í matsferli skal beint til losjodur@rannis.is.

Kennitala: 700924-1650

Akureyri

Rangárvellir 2, hús 8, IS-603

Reykjavík

Suðurlandsbraut 24, IS-108

Selfoss

Austurvegur 20, IS-800