Óbreyttir styrkir til rafbílakaupa

Íslendingar losa sig við hátt í 10 tonn af fötum á dag. Gæði á fötum fara dvínandi. Aðeins um lítill hluti af fötunum kemst í endurnotkun innanlands. Saman gegn sóun og Samband íslenskra sveitarfélaga hafa blásið til herferðar til að vekja athygli á textílvandanum. Markmið herferðarinnar er að hvetja fólk til að: Kaupa minna Nýta betur þann textíl sem það á Ókeypis sendingarkostnaður, rándýr langtímaáhrif Frá árinu 2023 hafa sveitarfélög borið ábyrgð á því að safna fötum, skóm og öðrum textíl sem íbúar vilja losa sig við. Söfnun, flutningur og önnur meðhöndlun á þessum úrgangi hefur reynst sveitarfélögunum mjög íþyngjandi og kostnaðarsöm. Þessum kostnaði væri betur varið í önnur verkefni innan sveitarfélaganna. Föt í verri gæðum Eftirspurn eftir notuðum fötum hefur dregist mikið saman á heimsvísu. Ástæðuna má rekja til uppgangs hraðtísku og aukinna fatakaupa. Á sama tíma og magnið hefur aukist hafa gæði fatanna versnað. Í dag endar hluti notaða textílsins sem sendur er úr landi í brennslu til orkuendurnýtingar. Það er textíll sem hvorki er hæfur til endurnotkunar né endurvinnslu vegna gæða. Brennsla til orkuendurnýtingar er skárri leið fyrir notuð föt en urðun. Besta leiðin er auðvitað að minnka sóun og nýta fötin sín vel og lengi. Mikilvægt að flokka Enn er mikilvægt að fólk haldi áfram að flokka textíl rétt. Endurvinnsla, endurnotkun og endurnýting á textíl er mun skárri leið fyrir umhverfið en að láta urða hann. Hvað er hægt að gera? Það er margt sem við getum gert til að vera partur af lausninni. Það mikilvægasta er að draga úr neyslu þar sem innkaupin ráðast í dag að miklu leyti af löngun en ekki þörfum. Einnig eru til ýmis ráð til að auka líftíma fatnaðar, sem samræmist hugmyndafræði hringrásarhagkerfisins. Kaupa minna af fötum Nota fötin lengur Kaupa notað Leigja eða fá lánaðar flíkur við sérstök tilefni Koma fötum í áframhaldandi notkun Skila fötum á rétta staði Eftirspurn eftir notuðum fötum hefur dregist mikið saman á heimsvísu.

Íslenska sauðkindin var í sviðsljósinu í norrænum hugmyndahraðli á sviði líftækni og hringrásarlausna sem fór fram í Reykjavík um miðjan október. Yfirskriftin var Arctic Bio Hack. Þátttakendur frá Grænlandi, Færeyjum, Íslandi og Noregi unnu að nýjum leiðum til að nýta hliðarafurðir úr landbúnaði, með áherslu á ull, blóð, bein og innyfli. Markmiðið var að breyta „úrgangi“ í verðmæti og finna loftslagsvænar og staðbundnar lausnir með verðmætasköpun að leiðarljósi. Nýstárlegar hugmyndir til að fullnýta afurðir Hugmyndirnar sem spruttu upp í hraðlinum spönnuðu vítt svið. Til dæmis: Aðferð til að þurrka blóð sem hluta af vinnsluferli sláturhúsa og einangra þannig mikilvæg bætiefni sem nýtast í önnur matvæli. Eldtefjandi húðunarefni unnið úr duftuðum beinum. Tveggja daga dagskrá Hraðallinn stóð yfir í tvo daga. Fyrri daginn var lögð áhersla á að veita þátttakendum innblástur, að móta teymi og kynna verkfæri eins og Lean Canvas. Seinni daginn fengu þátttakendur þjálfun í kynningum. Í lok hraðalsins höfðu myndast fjögur teymi sem kynntu frumlegar hugmyndir og skýrar verkáætlanir um næstu skref. Flytja þekkingu milli landa og atvinnugreina Arctic Bio Hack sýnir að samvinna þvert á lönd og landsvæði er mikilvæg fyrir nýsköpun. Með því að fá ólíka aðila að sama borði færist þekking á milli landa og atvinnugreina. Það hraðar framþróun, eykur líkur á nýjum lausnum og styrkir nýsköpunarumhverfið. Þátttakendahópurinn var mjög fjölbreyttur. Þar á meðal voru: Sauðfjárbændur. Líefnafræðingar. Hönnuðir. Landsliðsmenn í matreiðslu. Raðfrumkvöðlar. Umhverfisfræðingar. Aðilar úr vinnslu og rannsóknum. „Vikan í Reykjavík var ótrúlega hvetjandi. Sama hvort unnið er með fisk eða kind, þá eru áskoranirnar þær sömu og tækifærin líka,“ sagði Andreas Lyhammer sem tók þátt í Arctic Bio Hack í annað sinn. Heimsókn hans undirstrikar hvernig Arctic Bio Hack tengir saman hugvit og iðnað. Fyrirtækið hans Havdis var stofnað út frá vinnu Arctic Bio Hack í sumar. Þar var áhersla á fullnýtingu þorsks. Samstarfsverkefni Arctic Bio Hack á Íslandi er samstarfsverkefni KLAK - Icelandic Startups, VIS, Bioregion Institute og Hringrásarklasans hjá Umhverfis- og orkustofnun sem tengir saman hugvit, vísindi og iðnað. Fulltrúar Umhverfis- og orkustofnunar í Arctic Bio Hack hraðlinum voru Birgitta Stefánsdóttir, sérfræðingur í teymi hringrásarhagkerfis, Þorbjörg Sandra Bakke teymisstjóri í teymi hringrásarhagkerfis og Halla Einarsdóttir, verkfræðingur á skrifstofu forstjóra.

Loftslags- og orkusjóður hefur úthlutað rúmlega 1,3 milljörðum króna í styrki til verkefna sem stuðla að samdrætti í losun gróðurhúsalofttegunda á beinni ábyrgð Íslands eða fela í sér nýsköpun á sviði umhverfis-, orku og loftslagsmála. Alls hljóta 109 verkefni styrk að þessu sinni: 34 verkefni sem fela í sér orkuskipti í samgöngum 44 verkefni sem fela í sér orkuskipti í rekstri eða orkusparnað 22 í flokki hringrásarhagkerfis 9 verkefni í flokki nýsköpunar eða innleiðingar nýrrar tækni Skoða úthlutanir Ávinningur af verkefnunum Ávinningur vegna styrktra verkefna á sviði orkuskipta í samgöngum og rekstri er metinn 8,7 milljón olíulítrar á ári. Það samsvarar eldsneytisnotkun um það bil 8.655 bíla árlega. Heildarsamdráttur í losun gróðurhúsalofttegunda í þessum tveimur flokkum er áætlaður 22.172 tonn CO₂-íg/ári, þar af um 18.528 tonn af CO₂-íg á ári vegna styrktra verkefna á sviði samgangna. Það jafngildir 2,1% af allri losun frá vegasamgöngum árið 2024. Heildarraforkusparnaður og/eða raforkuframleiðsla vegna allra styrkverkefna í þessum flokkum er áætluð 2,9 GWst/ári.

Í ljósi góðs árangurs fyrri úthlutunar til orkusparandi aðgerða í gróðurhúsum hefur Jóhann Páll Jóhannsson, umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra, ákveðið að ráðstafa aukalega 100 milljónum króna í verkefnið. Um er að ræða framhald fyrri úthlutunar sem hvetur til fjárfestinga í orkusparandi tækni og búnaði í ylrækt. Loftslags- og orkusjóði hefur verið falið að hafa umsjón með úthlutun styrkjanna. Markmið styrkjanna er að draga úr orkunotkun í gróðurhúsum og bæta orkunýtni, meðal annars með innleiðingu á LED-ljósum og öðrum orkusparandi búnaði. Slíkar aðgerðir skila sér í lægri rekstrarkostnaði fyrir bændur og stuðla að minni orkuþörf samfélagsins í heild. Um veitingu styrkja fer samkvæmt reglugerð nr. 1566/2024 um Loftslags- og orkusjóð. Styrkhæfi verkefna og áherslur Styrkir verða veittir til framleiðenda garðyrkjuafurða. Áhersla skal fyrst og fremst lögð á að styrkja verkefni sem falla að hlutverki sjóðsins, og horft verður til eftirfarandi forgangsröðunar við úthlutun: Verkefni sem skila mestum orkusparnaði á hverja styrkkrónu. Verkefni sem auka rekstrarhagkvæmni í rekstri gróðurhúss. Lausnir sem auka tæknivæðingu og samkeppnishæfni greinarinnar. Verkefni sem nýtast sem fyrirmynd fyrir aðra í greininni. Hvort verkefni hafi áður hlotið stuðning frá Loftslags- og orkusjóði. Styrkhlutfall og styrkfjárhæðir Hámarksstyrkhlutfall og styrkfjárhæð í úthlutunum fyrir styrki vegna framleiðenda garðyrkjuafurða skal vera 40% af heildarkostnaði fjárfestingar (án vsk.) og að hámarki 15 m.kr. fyrir hvern framleiðanda garðyrkjuafurða. Skipting greiðslna til styrkþega skal vera eftirfarandi: Framvindugreiðsla, 70%, greiðist samkvæmt samningi og framlagningu gagna um framvindu verkefnis. Lokagreiðsla, 30% af styrkupphæð, fer fram þegar verkefni er lokið og lokaskýrslu um framkvæmd verks er skilað og hún samþykkt af Loftslags- og orkusjóði. Fylgigögn Eftirfarandi gögn skulu fylgja umsókn: Upplýsingar um umsækjanda eða umsækjendur, aðra þátttakendur og samstarfsaðila, ef einhverjir eru. Nafn, kennitala og símanúmer þess sem annast samskipti við sjóðinn. Lýsing á verkefninu og því hvernig það samræmist markmiðum og áherslum styrkveitinga, þar á meðal 30. gr. reglugerðar nr. 1566/2024 um Loftslags- og orkusjóð. Tíma- og verkáætlun. Sundurliðuð fjárhagsáætlun verkefnis og upplýsingar um fjármögnun. Umsóknarfrestur Umsóknarfrestur er til 15. desember 2025. Sótt er um á www.orkusjodur.is